Benimle terapi randevusu oluşturmak için buraya tıklayarak kendinize uygun gün ve tarihi belirleyebilirsiniz.

Çocuğum telefon bağımlısı ne yapmalıyım ya da çocuğum tablet bağımlısı bizimle konuşmuyor diye yakınan ebeveynler çocukları için neler yapmalı? Bir önceki yazıda sosyal medyanın ve akıllı telefonların özellikle Z kuşağı gençlerini nasıl etkilediğine değinmiştim. Bugün de ebeveynler ve okullar için sosyal medyanın kullanıma dair çözüm önerilerinden bahsediyor olacağım. Önce okullardan başlayalım.

Kendi aranda konuşma, diye bir kalıp vardır. Dersi dinle! diye hafif yükselir. Atacağım şimdi 3 – 5 kişi dışarıya! diye hafif tehditvari biraz daha yükselir. Anneniz babanız bu yüzden mi gönderiyor sizi okula? Bir şey varsa söyleyin de hep beraber gülelim! diye suçlamalarla pik noktasına ulaşır. Neden böyle oldu? 

1. Uzun Teneffüsler:

Teneffüs zamanının en aza indirilmesinin ders başarısını artıracağını düşünürüz değil mi? Fakat araştırmalar gösteriyor ki teneffüs sadece fiziksel sağlığı ve sosyal gelişimi değil aynı zamanda bilişsel performansı da destekliyor. 

Yani daha uzun teneffüsler = Daha yüksek ders başarısı

O zaman buradan şu çıkarımı yapabilir miyiz: Bize kendi aranda konuş evladım, yeter ki konuş… denmesi gerekmez miydi?

2. Telefonsuz Okullar

Akıllı telefonlar sadece öğrenmeye zarar vermiyor, sosyal ilişkilere de zarar veriyor. 2012’den sonra dünyanın dört bir yanındaki öğrencilere kendini okula ait hissediyor musun diye soruyorlar. Birçoğu kendini okula ait hissetmediğini dile getiriyor.

Öğrencilerin telefonları, onların dikkatini çekmek için tasarlanmış uygulamalarla dolu ve telefonlarına onları dersten çıkarıp sanal dünyalarına çağıran bildirimler yağıyor. Öğrenmeyi ve ilişkileri en çok bozan şey budur:Burada olmamak, bu insanlarla olmamaktır. Zihnin başka yerlerde olmasıdır. Bunu da sağ olsun telefonlarımız bize sağlıyor. 

Ebeveynlerin Yapması Gerekenler

Gelelim ebeveynlere…

Çocuk yetiştirmeyi bir bahçıvan gibi düşünmek daha iyi bir yol değil mi sizce de? İşiniz bitkilerin gelişmesi için korunaklı ve besleyici bir alan yaratmaktır. Bitkileri sulamak, ayıklamak gerekir tabii.

Fakat birçok ebeveyn çocukların gelişmesini engelleyen, aşırı kontrolcü bir marangoz zihniyetini benimsedi. ‘’Ölçüler bunlar, malzeme bu. Bundan en fazla bir masa sandalye olur.’’

”Çocuğum eksik kalmasın diye telefonunu tabletini asla eksik etmem. Sonra diğerlerinde var bende niye yok diye bakıp ağlar.” 

En acısı da çocuklar yalnız kalıp gerçek insan ilişkilerine aç kalınca çok şaşırdık. ”Bu yeni çocuklar da bir başka, bu Z kuşağı bir tuhaf davranıyor ya…” dedik.

Peki ebeveynler neler yapabilir? Gelişim evrelerine göre incelemeye çalışalım. 

0-5 YAŞ ARASI OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ NELER YAPMALI?

Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi’nin önerileri şunlar:

• 18 aylık olana kadar ekran kullanımını bir yetişkinle (örneğin şehir dışında olan bir ebeveynle) görüntülü sohbetle sınırlayın. 
• 18 ila 24 ay arasında ekran süresi, bir bakıcı ile birlikte eğitim programları izlemekle sınırlandırılmalıdır.
• 2-5 yaş arası çocuklar için, eğitim dışı ekran süresini hafta içi her gün yaklaşık bir saat ve hafta sonu günlerinde 3 saat ile sınırlayın. 
• 6 yaş ve üstü için sağlıklı alışkanlıkları teşvik edin ve ekran içeren etkinlikleri sınırlayın. 
• Aile yemekleri ve gezileri sırasında tüm ekranları kapatın. Ebeveyn denetimleri hakkında bilgi edinin ve kullanın.
• Ekranları emzik, bebek bakıcısı veya öfke nöbetlerini durdurmak için kullanmaktan kaçının.
• Yatmadan 30-60 dakika önce ekranları kapatın ve yatak odalarından kaldırın.

Erken çocukluk döneminde temel becerilerde ustalaştıktan sonra, çocukların dışarı çıkmaları ve sosyal zorluklar da dahil olmak üzere daha gelişmiş zorluklarla başa çıkmaları gerekir. 

Sosyal normları ve akranlarının onları nasıl gördüğünü daha fazla önemsemeye başlarlar.

6-13 YAŞ ARASI (iLKOKUL VE ORTAOKUL) ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ NELER YAPMALI?

6-12 yaş arası çocuklar için: Genel bir kural olarak, ekrana dayalı eğlence faaliyetleri için günde iki saatten fazla süre önerilmemektedir. Ancak bu, içeriğe (sosyal medya, video oyunları, sohbetler, TV), bağlama (günün saati, çoklu görev vb.) ve gencin bireysel özelliklerine(yaş, fiziksel ve zihinsel sağlık, analitik beceriler, eleştirel düşünme vb.) Dolayısıyla ebeveyn denetimi bu kriterlere dayanmalıdır. Özellikle küçük çocuklar için içerik eğitici olmalı ve cihazlar çocukların yatak odaları yerine yetişkinlerin içeriği kontrol edebileceği ortak alanlarda kullanılmalıdır.

• Evinizdeki tüm dijital cihazlarda ebeveyn kontrollerini ve içerik filtrelerini nasıl kullanacağınızı öğrenin. Çocuklarınızın 18 yaşına geldiklerinde hiçbir ebeveyn kontrolü ya da izlemesi olmadan kendi kendilerini yönetir ve kontrol eder hale gelmelerini istiyorsunuz, ancak bu, frontal korteksleri bu göreve hazır olmadan onlara çevrimiçi dünyada hemen tam bağımsızlık vermeniz gerektiği anlamına gelmez. 
• Teknoloji şirketleri çocukları tuzağa düşürecek araçlar kullanmaktadır, bu nedenle bu yaş aralığında mücadele etmek için ebeveyn kontrollerini kullanın.
• Toplam ekran saatinden ziyade yüz yüze aktivite ve uykuyu en üst düzeye çıkarmaya odaklanın. Sosyal yoksunluk ve uyku yoksunluğu. 
• Çocuklarınız spor takımları, yapılandırılmamış oyunlar ya takılmalar gibi arkadaşlarıyla yüz yüze çok fazla zaman geçiriyorsa, bol bol uyuyorlarsa ve herhangi bir cihazda bağımlılık ya da sorunlu kullanım belirtisi göstermiyorlarsa, ekran süresi sınırını gevşetebilirsiniz. Aynı şekilde, bir arkadaşla, yüz yüze ve ölçülü bir şekilde video oyunları oynamak, kişinin odasında tek başına oynamasından daha iyidir.
• Gün ve hafta için net bir yapı sağlayın. Zaman ve mekanın yapılandırılması ritüeller ve etkinlikler için bir ön koşuldur. Çocuklar kendi planlarını yapamaz, siz onlara ”Perşembe günü sinema günümüz” diyebilirsiniz.
• İki kişilik bir aile kadar küçük bir toplulukta bile aidiyet duygusunu güçlendiren akşam yemeği gibi faaliyetler yapın. Aile üyelerinin birbirleriyle ilgilenebilmeleri için ortak yemekler telefonsuz olmalıdır. 
• Düzenli bir aile film gecesi yapmak iyi olacaktır. Bu küçük yaşlarda yatak odalarında cihazlara izin verme konusunda dikkatli olun, ancak izin verirseniz, tüm cihazlar belirli bir saatte yatak odalarından çıkarılmalıdır.
• Bağımlılık veya sorunlu kullanım belirtileri olup olmadığına bakın. Ekran tabanlı aktiviteler eğlencelidir ve özellikle video oyunları bu yaş aralığındaki neredeyse tüm çocuklar tarafından yaygın olarak beğenilmektedir. 
• Sosyal medya hesaplarının açılmasını 16 yaşına kadar erteleyin. Çocuklarınızın TikTok veya Instagram gibi güçlü sosyalleşme araçlarına girmelerine izin vermeden önce ergenlik dönemine girmelerine, en savunmasız ilk yılları geçmelerine izin verin.
• Ergenlik çağındaki çocuğunuzla riskler hakkında konuşun ve düşüncelerini dinleyin. Bir sosyal medya hesabı olmasa bile, tüm çocuklar çevrimiçi ortamda yaşlarına uygun olmayan içeriklerle karşılaşacaktır. Pornografiye maruz kalma neredeyse kesindir. 

13-18 YAŞ ARASI (LİSE) GENÇLERİN EBEVEYNLERİ NELER YAPMALI?

Ergenlerin neredeyse tamamı liseye başladıklarında ergenliğe girmiş olurlar ve bu dönem depresyon ve anksiyete oranlarının daha dik bir şekilde yükselmeye başladığı dönemdir. Daha önceki bölümlerde, gençlerin kendilerini işe yarar ve gerçek dünya topluluklarına bağlı hissetmelerine yardımcı olmanın sosyal ve duygusal gelişimleri için çok önemli.

• Hareket kabiliyetlerini artırın. Gençlerin yaşadığınız yerdeki ulaşım türlerinde uzmanlaşmasına izin verin: bisiklet, otobüs, metro, tren, her neyse. Onlar büyüdükçe, dünyalarının sınırları da büyümelidir.
• Evde çocuğunuza daha fazla güvenin. Gençler yemek pişirebilir, temizlik yapabilir, bisikletle veya toplu taşıma araçlarıyla işlerini halledebilir ve 16 yaşına geldiklerinde araba kullanarak işlerini halledebilirler. Çocuğunuza güvenmek sadece iş ahlakını aşılamak için bir araç değildir. Aynı zamanda Z kuşağı gençleri arasında giderek artan hayatlarının işe yaramaz olduğu hissini de engellemenin bir yoludur bu.
• Çocuğunuzu yarı zamanlı bir iş bulması için teşvik edin. Ebeveyn olmayan bir patrona sahip olmak, hoş bir deneyim olmasa bile önemli bir deneyimdir. Tek seferlik işler bile iyidir.
• Çocukları beslemeleri ve onlara liderlik etmeleri için yollar bulun. Bebek bakıcılığı, kamp danışmanlığı veya yardımcı antrenörlük gibi küçük çocuklara rehberlik etmeyi veya onlarla ilgilenmeyi gerektiren herhangi bir iş idealdir. Kendileri mentorlara ihtiyaç duysalar bile, küçük çocuklara mentorluk yapabilirler.
• Gençlerin arkadaşlarıyla veya bir grupla daha büyük, daha uzun maceralara atılmasına izin verin: Sırt çantasıyla gezme, kaya tırmanışı, kano, yürüyüş, yüzme – onları doğaya çıkaran ve gerçek dünya heyecanı, merakı ve yetkinliğine ilham veren geziler.
• Liseden sonra bir yıl ara verin. Birçok genç, dışarıda başka neler olduğuna dair hiçbir fikirleri olmadan doğrudan üniversiteye gidiyor. Hayatlarında ne yapmak istediklerini, hatta üniversitenin en iyi seçenek olup olmadığını nasıl bilebilirler ki? Genç yetişkinlerin ilgi alanları ve dünya hakkında daha fazla şey keşfetmelerine izin verin. Bir işe girebilir ve para biriktirebilirler. Seyahat edebilirler. Gönüllü olabilirler. Üniversite beklentilerine zarar vermiyorlar
• Ergenlik yılları, gençler olgunlaştıkça ve dürtülerini engelleme ve kendini kontrol etme konusunda daha fazla beceri kazandıkça kısıtlamaların gevşetildiği bir dönem olmalıdır. Frontal korteks 20’li yaşların ortalarına kadar tam olarak gelişmez, ancak 16 yaşındaki bir çocuğa 12 yaşındaki bir çocuktan daha fazla özerklik ve kendi kaderini tayin hakkı verilebilir ve verilmelidir.
  
  2012 yılı civarında, ergenler akıllı telefonlar almaya başladığında ve bu kaygı grafikleri yukarı doğru fırladığında başka bir şey daha oldu: Ebeveynleri de akıllı telefonlar aldı. Bu akıllı telefonlar ebeveynlere kapaklı telefonlar döneminde sahip olmadıkları yeni bir süper güç verdi: Çocuklarının hareketlerini her an takip edebilme yeteneği. Ebeveynler çocuklarını her yerde, örneğin okula giderken ya da okuldan sonra arkadaşlarıyla takılırken gözetlemeye başladılar.
  Olağandışı görünen bir şey olursa, ebeveyn hemen arayabilir veya mesaj atabilir ya da eve döndüğünde çocuğu faaliyetleri hakkında sorguya çekebilir.
  
  Telefonu ister “dünyanın en uzun göbek bağı” ister “görünmez bir çit” olarak düşünelim, çocuklar telefon taşımaya başladığında çocukluk özerkliği dibe vurdu. Bunun sonucu olarak da onlara sınırsız özerklik veren internete bağımlı hale gelince ebeveynler çocuklarına kızdı. Şapkayı öne koyup biraz düşünme vakti…