Özgül Fobi Rehberi

İçim bi fena oluyor deme şöyle. Odadan çıkarır mısın şunu hemen. Tüylü tüylü geziyor yerde şuna bak. İğrenç! Aç şu kapıyı! Bas üstüne bas! Hayır olmaz, at balkondan şunu! At dedim!
Belki bir böcek görünce istemsizce böyle davranan bir tanıdığınız vardır. Üzülmeyin, korkmayın. Özgül fobi sahibi olmak normaldir. Terapi ile tedavi edilebilir. Özgül Fobi Rehberi yazımda bu yaşam zorluğunu ele aldım. İlgilisine değer katsın. Keyifli okumalar.

Benimle terapi randevusu oluşturmak için buraya tıklayarak kendinize uygun gün ve tarihi belirleyebilirsiniz.

Özgül Fobi Nedir?​

Özgül fobi, çok az tehlike arz eden veya hiç tehlike arz etmeyen ancak sizi oldukça endişelendiren nesnelerden veya durumlardan aşırı derecede korkmaktır. Bu yüzden bu şeylerden uzak durmaya çalışırsınız. Bir konuşma yaparken veya bir sınava girerken hissedebileceğiniz kısa süreli kaygının aksine, özgül fobiler uzun sürelidir. Tedavi edilmezse, özgül fobiler ömür boyu sürme eğilimindedir.

Fobiler güçlü fiziksel, zihinsel ve duygusal tepkilere neden olabilir. Ayrıca işte, okulda ya da sosyal ortamlarda nasıl davranacağınızı da etkileyebilirler. 

Her özgül fobinin bir adı vardır. Fobi, Yunanca korku anlamına gelen “phobos” kelimesinden gelmektedir.

Özgül fobiler yaygın anksiyete bozukluklarıdır. Genel olarak kadınlarda daha sık görülürler. Tüm fobilerin tedavi edilmesi gerekmez. Ancak belirli bir fobi günlük hayatınızı etkiliyorsa, korkularınızla başa çıkmanıza ve onları yenmenize yardımcı olacak çeşitli terapi türleri mevcuttur – genellikle sonsuza kadar.

Özgül Fobi Belirtileri

Özgül bir fobi, belirli bir nesne veya duruma karşı gerçek riskten çok daha büyük, güçlü ve kalıcı bir korku içerir. Birçok fobi türü vardır. Birden fazla nesne veya durum hakkında özgül bir fobiye sahip olmak yaygındır. Özgül fobiler diğer anksiyete bozukluklarıyla birlikte de görülebilir.

Yaygın özgül fobi türleri şunlardan korkmaktır:

• Uçaklar, araba kullanmak, kapalı alanlar veya okula gitmek gibi durumlar.
• Fırtına, yükseklik veya karanlık gibi doğa.
• Köpekler, yılanlar veya örümcekler gibi hayvanlar veya böcekler.
• İğneler, kazalar veya tıbbi prosedürler gibi kan, iğneler veya yaralanmalar.
• Boğulma, kusma, yüksek sesler veya palyaçolar gibi diğerleri.
• Yükseklik korkusu için akrofobi ve kapalı alan korkusu için klostrofobi verilebilir.

Özgül Fobisi Olan Kişiye Ne Olur?

Hangi özgül fobiye sahip olursanız olun, şunlar başınıza gelebilir:

• Korkunuza neden olan şeye maruz kaldığınızda veya hatta düşündüğünüzde hemen yoğun korku, endişe ve panik hissedebilirsiniz.
• Korkularınızın makul olmadığını veya düşündüğünüz kadar büyük olmadığını bilirsiniz, ancak onları kontrol edemezsiniz.
• Durum veya nesne size fiziksel olarak veya zaman içinde yaklaştıkça daha da kötüleşen bir kaygıya sahip olun.
• Bir nesne veya durumdan uzak durmak için mümkün olan her şeyi yapın veya aşırı kaygı veya korku ile yüzleşin.
• Korkunuz nedeniyle günlük aktivitelerde sorun yaşamak.
• Terleme, hızlı kalp atışı, göğüste sıkışma veya nefes almada güçlük gibi fiziksel tepkiler ve hisler yaşayın.
• Kusacakmış gibi hissetmek veya özellikle kan veya yaralanmaların olduğu yerlerde baş dönmesi veya baygınlık geçirmek.
• Çocuklar öfke nöbetleri geçirebilir ya da ebeveynlerine sarılabilir, ağlayabilir ya da yanlarından ayrılmayı veya korkularına yaklaşmayı reddedebilirler.

Özgül Fobide Ne Zaman Uzmana Görünmeli?

Aşırı bir korku hayatı zorlaştırabilir – örneğin, asansör yerine uzun merdivenleri kullanmak gibi. Ancak hayatınızı ciddi şekilde aksatmadığı sürece özgül bir fobi değildir. Anksiyete işte, okulda veya sosyal ortamlarda davranışlarınızı olumsuz etkiliyorsa, doktorunuzla veya başka bir sağlık uzmanıyla ya da bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşun.

Karanlıktan, canavarlardan veya yalnız bırakılmaktan korkma gibi çocukluk korkuları yaygındır. Çoğu çocuk bunları aşar. Ancak çocuğunuzun okulda veya işte her gün nasıl davrandığını engelleyen, devam eden, güçlü bir korkusu varsa, çocuğunuzun doktoruyla konuşun.

Doğru terapi çoğu insana yardımcı olabilir. Ve ne kadar erken yardım isterseniz, terapinin etkili olma olasılığı o kadar artar.

Özgül Fobi Nedenleri

Aşağıdaki faktörler özgül fobi riskinizi artırabilir:

Kötü deneyimler: Birçok fobi, belirli bir nesne veya durumla ilgili kötü bir deneyim veya panik atak nedeniyle başlar. Bazen kötü bir deneyimi görmek veya duymak bile bir fobiyi tetiklemek için yeterli olabilir.
Genetik veya öğrenilmiş davranış: Sizin özgül fobiniz ile ebeveynlerinizin fobisi veya anksiyetesi arasında bir bağlantı olabilir. Bunun nedeni genetik ve öğrenilmiş davranışların bir karışımı olabilir.
Beyin fonksiyonu ve yapısı: Özgül fobileri olanlar beynin belirli bölümlerini tetiklerken, bu fobileri olmayan bir kişinin beyninde aynı tepki görülmez. Ayrıca, belirli bir fobisi olan bir kişi, bu fobiye sahip olmayan bir kişiden farklı bir beyin yapısına sahip olabilir.

Özgül Fobi Risk Faktörleri

Belirli fobilere neyin sebep olduğu hakkında hala çok şey bilinmemektedir. Nedenler şunları içerebilir:

Yaş. Özgül fobiler ilk olarak çocukken, tipik olarak 10 yaşına kadar ortaya çıkabilir. Ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde de ortaya çıkabilirler.
Akrabalarınız. Ailenizden birinde özgül bir fobi veya anksiyete varsa, sizde de görülme olasılığı daha yüksektir. Bu, kan bağı olan bir akrabanızdan size geçen bir şey olabilir. Veya çocuklar, bir aile üyesinin bir nesneye veya duruma nasıl tepki verdiğini izleyerek belirli fobileri öğrenebilirler.
Mizacınız. Anksiyeteye karşı daha duyarlıysanız ya da normalden daha çekingen veya olumsuzsanız riskiniz artabilir.
Kötü bir deneyim. Belirli bir fobi, asansörde mahsur kalmak veya bir hayvan tarafından saldırıya uğramak gibi üzücü bir şey başınıza geldiğinde başlayabilir.
Kötü deneyimler hakkında bilgi edinmek. Uçak kazası gibi kötü deneyimleri duymak özgül bir fobinin başlamasına neden olabilir.
Davranışınızı değiştirmek. Kaçınma, insanların fobilerle başa çıkmasının en yaygın yoludur. Bunu yaptıklarında, anksiyeteleri tipik olarak daha da kötüleşir.


Belirli fobiler başkalarına aptalca görünse de, bu fobilere sahip kişiler için üzücü ve zarar verici olabilirler. Bu fobiler hayatın birçok alanını etkileyen sorunlara neden olabilir. Şunlarla sonuçlanabilirler:

Özgül Fobi Komplikasyonları

• Sosyal izolasyon. Korkulan yerlerden ve şeylerden uzak durmak, işte veya okulda ya da başkalarıyla ilişkilerde sorunlara neden olabilir. Bu bozukluklara sahip çocuklar okulda sorun yaşama ve yalnızlık riski altındadır. Ayrıca davranışları akranlarından çok farklıysa sosyal ortamlarda sorun yaşayabilirler.
• Duygudurum bozuklukları. Belirli fobileri olan birçok kişide depresyon ve diğer anksiyete bozuklukları vardır.
• Madde kötüye kullanımı. Şiddetli bir özgül fobiyle yaşamanın stresi, uyuşturucu veya alkolün kötüye kullanılmasına yol açabilir.
• İntihar. Özgül fobileri olan bazı kişiler intihar riski altında olabilir.
• Sevdikleri üzerinde baskı. Endişeli hissetmemek için insanlar genellikle başkaları tarafından güvence altına alınmaya çok fazla güvenirler. Bazen bu, başkalarının anksiyeteli kişiye karşı aşırı korumacı olmasına yol açar. Örneğin, bir ebeveyn çocuğuna karşı aşırı korumacı olabilir ve bu da ebeveyn için daha fazla strese neden olur.

Bu içeriği yazarken Mayo Clinic’teki Specific Phobias yazısından ve kendi bilişsel davranışçı terapi notlarımdan yararlandım.

Sosyal Anksiyete Bozukluğı Rehberi, Panik Atak ve Panik Bozukluk Rehberi ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Rehberi yazılarım da ilginizi çekebilir.