Yapısal Kuram Nedir?

Paylaş:

Freud’un ortaya attığı Yapısal Kuram dediği psikanalitik kurama değinelim.

Sigmund Freud kendine 3 şaheser seçmiştir:

Shakespeare’in Hamlet’i, Sofokles’in Kral Oidipus’u ve Dostoyevski’nin Karamazov Kardeşler’i.

Bu yazıya başlamadan önce sizinle paylaşmak istedim ki isteyen okuyucularımız Freud’un okuma listesine ortak olabilsin. Freud’un okuduğu 3 kitap gibi mesela., bence heyecan veriyor, keyifli okumalar.

Benimle terapi randevusu oluşturmak için buraya tıklayarak kendinize uygun gün ve tarihi belirleyebilirsiniz.

Yapısal Kuram

Başlangıçta ruhsal olayların daha iyi anlaşılabilmesini sağlamak için topografik kuramı ortaya koyuyor Freud. Bu kurama göre ruhsal aygıt, ” bilinçdışı, bilinç ve bilinçöncesi ” kısımlarından oluşuyor. Bu bölümleri tabii beynin bölümleri gibi algılamamak gerek, bir röntgen filminde çıkmazlar yani.

Devamında bilinçdışı sistemin tek boyutlu olmadığını fark ettiğinden olacak, ek kavramlara ihtiyaç olduğunu saptıyor Pipo Adam. Topografik Kuram Versiyon 1 ise, Yapısal Kuram Versiyon 2’dir diyebiliriz. Biz bugün 2’yi anlamaya çalışacağız ama farklarına değinmek gerekirse kısaca: Topografik kuram, bilinçli ya da bilinçdışı olma hallerinin izlenimlerine dayanırken; yapısal kuram ruhsal süreç ve içeriklerdeki farklılıklar baz alınarak oluşturuldu. Bu içerik 3 temel yapıdan oluşuyor: Alt benlik (id), ego(benlik), superego(üst benlik).

Aklımızda şöyle kalabilir: Alt benlik (id), dürtülerin ruhsal temsilcilerini barındırır. Benlik (ego), çevre ile ilişkilerimizi yönetir. Üst benlik(süperego), dürtülerin ruhsal temsilcilerini barındırır.

Freud’a kalsa neredeyse tamamen bilinçsiz varlıklarız. Ama haklı da bir yandan. Sen izle reklâmı altı ay önce, ürünü şimdi satın al. Kaygını getirme dile, rüyanda patlak versin, haykırarak uyan. İki merhaba diyemeyince izle pornoyu, sonra neden yalnızım. Helâl süper devam.

Freud’a göre doğduğumuzda var olan, sonraki yıllarda da değişmeden kalan ve ruhsal aygıtın tümünü kapsayan sistemdir. İd Türkçeye altbenlik olarak çevrilir. İd’i nereden biliyoruz derseniz, daha çok rüyalarımızdan. Dil sürçmeleri ya da psikanalizde ortaya çıkan malzemeler de id’e dair ipuçları verebilir. İlkel, kaotik ve karanlık bir yapı bu. Hayatta kalma içgüdüsünden tutun da sanatı takdir etmeye kadar kullanılabilen cinsel enerji yani ”libido” dahil, tüm dürtüleri içeriyor kendisi. Haz ilkesi tarafından yönlendiriliyor. Bu ihtiyaçlar hemen karşılanmazsa sonuç ya kaygı ya da gerginlik hâli.

Yapısal Kuram: İd Nedir?

🐶 Haz İlkesi: Tüm ihtiyaçların, isteklerin ve dürtülerin anında tatminini arayan id’in itici gücü. Açlık, susuzluk, öfke ve seks gibi en ilkel dürtülerimizi tatmin etmeye çalışır.

İd’e Bir Örnek

Bebeğinizi öğle yemeği için biraz beklemeye ikna etmeye çalışıyorsunuz. İd, anında tatmin gerektirdiği için ve kişiliğin diğer bileşenleri henüz mevcut olmadığından, bebek bu ihtiyaçlar karşılanana kadar ağlayacaktır.

Ancak bu ihtiyaçlar nasıl her zaman karşılansın ki değil mi. Tamamen haz ilkesi tarafından yönetilseydik, kendimizi arzularımızı tatmin etmek için başkalarının ellerinden istediğimiz şeyleri kaparken bulabilirdik. Ego şart!

Yapısal Kuram: Ego (Benlik) Nedir?

Freud ego için, ”İd’in, dış dünyanın doğrudan etkisiyle değişikliğe uğrayan parçası” diyor. Egoya kısaca ”bilinçli biz” diyebiliriz. Ruhsal aygıtımızın karar veren, mantıklı parçası. ”Ben kimim” diye düşündüğümüzde farkında olduğumuz ve genelde başkalarına yansıtmaya çalıştığımız şey. Ego, gerçeklik ilkesine göre çalışır. İd’in mantıksız taleplerini tatmin etmenin yollarını arar ve hatta bunu yapmak için tatmini erteleyecek kadar delikanlıdır. Sosyal normları, gelenek-görenekleri, görgü kurallarını dikkate alarak davranır.

Gerçeklik ilkesi: Haz ilkesinin aksine, anında tatmin aramak yerine, egoyu hem daha gerçekçi şekilde ihtiyaçları karşılamaya sevk eder.

Ego’ya Bir Örnek

İş yerinde uzun bir toplantıda sıkışıp kaldınız. Beyniniz bilgisayar ekranına akmak üzere. Toplantı uzadıkça uzuyor, şekeriniz de iyice düştü, çok fena acıktınız. İd, sizi koltuğunuzdan kalkıp ”Tabak kalsın kardeşim.” dedirtmeye, koşarak yemek odasına gitmeye zorlayabilirken, ego sessizce oturmanız ve toplantının bitmesini beklemeniz için size rehberlik eder.

Yapısal Kuram: Superego (Üst Benlik) Nedir?

Ebeyenlerimizden, öğretmenlerimizden, toplumdan öğrendiğimiz değerleri ve ahlâkı içeren yapıdır. Bilinçdışındaki vicdanın sesidir, doğru-yanlışın ayırdıdır, içimizdeki özeleştiridir. Üst benliğin işlevi, alt benliğin dürtülerini kontrol etmektir. Benliğe yol göstermeye çalışır, ablalık/abilik yapar; gel etme, böylesi bizim geleneklerimize uymaz kardeşim, der. ”Gerçeklik diye tutturdun da, ahlâk ne olacak.” der süperegomuz.

Dürtü Kuramı Nedir?

Freud’un Psikanalitik Kuramı’nın, 3 sacayağından birini oluşturur. (diğerleri topografik kuram ile yapısal kuramdır) Almanca ‘trieb’ sözcüğünün karşılığı olarak dürtü, organizmayı bir amaca yönelten enerji yükünü içeren güçler, şeklinde tanımlanıyor. Freud’un kuramında bu kavram insan cinselliğinin tanımlanması ile gelişiyor. Freud son yazılarından birinde dürtülerden şöyle bahsediyor: ”…id’in taleplerinin yarattığı gerginliğin arkasında yatan güçler”

Dürtülerin ortak özelliği hepsinin kaynağı, amacı, nesnesi ve baskısı(pressure olan) olması. Ne demek bunlar?

Dürtünün kaynağı: Bir organda ya da vücut bölümündeki bedensel süreç.Dürtünün amacı: Doyuma ulaşmak.Dürtünün nesnesi: Doyuma ulaşmak için gereken içsel ya da dışsal şey. Dürtünün baskısı: Doyuma ulaşmak için duyulan isteğin çokluğu.

Superegoya Bir Örnek

Gayet güzel, sakin ve odaklı şekilde çalışırken birden iş yerinizdeki ofis malzemelerini ördekleme dürtünüz geldi. ”Hâlbuki o patronun odasındaki saat, bizim eve ne kadar yakışır!” düşüncesi elinizi ayağınızı titretiyor. Ancak süperegonuz bu tür davranışların yanlış olduğunu, ahlâk kurallarına uymadığı gerekçesiyle, bu dürtünüze karşı koydu. Big Brother mı dersiniz, boss mu, izleniyorsunuz…

Freud’un Yapısal Kuramı, kişiliğin yapılarına ve çalışma süreçlerine dair bir kavramsallaştırma sağlıyor bize. Sağlıklı bir kişilik için id, ego ve süperegonun dinamik etkileşiminde bir denge gerekiyor. Bebeğiniz ağlıyor, toplantılar hiç bitmiyor, hırsızlıkla suçlanıyorsunuz. Kulağa nasıl geliyor?